चन्द्रदेव जोशी
काठमाडौं,२७ असार । संविधानसभामा प्रभावकारी स्थान र संख्या ओगोटेका पार्टीहरूको महत्वकांक्षा, संकीर्ण चिन्तन तथा गलत उठबस र सहबास तथा सार्वभौम सत्तासम्पन्न संविधानसभामाथि न्यायपालिकाबाट हुने गरेको अनधिकृत हस्तक्षेप र संघीय गणतान्त्रिक व्यवस्था, धर्म निरपेक्षता जस्ता विषयलाई नरुचाइरहेका र संविधान नै बन्न नदिन दाउपेच खेलिरहेका राष्ट्रिय तथा अन्तराष्ट्रिय शक्तिहरूले गर्दा सात वर्षसम्म लम्बिएको संविधान निर्माणको प्रसव पीडाबाट देशले मुक्ति पाउने र एउटा संविधान जन्मिने आशा पलाएको छ, तर कहिलेकहीं प्रसवको बेला शिशुले भोग्नुपरेको कष्ट र आधाले गर्दा अपांग बालक जन्मिने पनि गर्दछन् ।
वर्तमान मस्यौदा हेर्ने हो भने हाम्रो संविधान पनि त्यस खतराबाट पूर्णरूपमा सुरक्षित छ भनी निर्धक्कसाथ भन्न सकिने अवस्था देखिँदैन । तर आशावादी बनौँ र विश्वास गरौँ पार्टीहरूले आम जनताको विश्वास जित्ने गरी संविधान बनाउन लचकता र इमानदारी देखाउने छन् र देशले एउटा निरोगी र पूर्णांग संविधान प्राप्त गर्नेछौँ । तर यसका लागि संविधान निर्माणका लागि गठबन्धनको रूपमा संलग्न चार पार्टीको नेतृत्वले पार्टीगत तथा निजी संकीर्ण अडान र स्वार्थ त्यागी राष्ट्रको व्यापकतम् हितबाट निर्देशित भएर निकास खोज्नु आवश्यक छ ।
अनेकौँ सहमति–असहमति, वाधा–व्यवधानपछि तथा संविधानसभामा विरोध र प्रतिरोध बेहोर्दै संविधानको मस्यौदाले पहिलो खुड्किलो पार गरेको छ । यो खुसीको कुरा हो । तर यसमा देखिएका अनेकौं कमीकमजोरी, अस्पष्टता तथा सहमतिको नाममा टालटुल पारेर राखिएका प्रावधानहरूले आगामी चरणमा पनि यसले व्यवधान तथा प्रतिरोध बेहोर्नुपर्ने ठाउँ दिएको छ र तिनमा टेकेर यस प्रक्रियालाई अवरुद्ध गर्न गरिन षड्यन्त्रका नयाँ रूप अगाडि आउन सक्ने आधार छन् ।
संविधान लेखनका लागी हाम्रो अगाडि दुइटा मूल मुद्दाहरू थिए– गणतन्त्र र संघीयता । यी दुइटै लक्ष पूरा गर्न सजिलो काम थिएन । रक्तरञ्जित जनक्रान्तिबिना राजतन्त्रको समाप्ति र गणतन्त्रको स्थापनाका घटना विश्व इतिहासमा बिरलै पाइन्छन् । हाम्रो हकमा यो जनआन्दोलनको दबा र व्यापक जनसमर्थनको आधारमा संविधानसभाको माध्यमबाट सजिलै प्राप्त गर्न सकियो, यद्यपि सात सालदेखि उठाइएको गणतन्त्रको मुद्दालाई मूर्तरूप दिन नौ दशक लामो बलिदानपूर्ण संघर्ष तथा सशस्त्र द्वन्द्वको दौरान हजारौँ मानिसले बलिदान दिए ।
तर यसको अन्तिम चरण शान्तिपूर्ण संयुक्त जनआन्दोलनको चरण रह्यो र रक्तपातविहीन रूपमा गणतन्त्र प्राप्त
